Λαουράνα, Φραντσέσκο

(Francesco Laurana, Βράνα, Ιταλία 1430; – Αβινιόν, Γαλλία 1502). Ιταλός γλύπτης. Εργάστηκε στη Νάπολη, στο Ουρμπίνο, στη Σικελία και στη Γαλλία. Για πρώτη φορά αναφέρεται το 1453 μεταξύ των καλλιτεχνών που κατασκεύαζαν στη Νάπολη τη γλυπτική διακόσμηση της θριαμβευτικής αψίδας του Καστελνουόβο για λογαριασμό των Ισπανών της Αραγονίας. Πολλοί ερευνητές τού αποδίδουν το σχέδιο της αψίδας –άλλοι το αποδίδουν στον Σαγκρέγκα– στην οποία εργάστηκαν πολλοί λιθοξόοι. Εκτελεσμένα από τον ίδιο θεωρούνται μόνο τα διακοσμητικά τμήματα (ζωφόροι και μυθολογικές σκηνές) καθώς και η παράσταση Ο βασιλιάς Αλφόνσος αναχωρεί για τον πόλεμο. Στο έργο αυτό υπάρχουν χαρακτηριστικά στοιχεία εμπνευσμένα από τον Λεόν Μπατίστα Αλμπέρτι, από τη γοτθική τέχνη, αλλά και από την κλασικίζουσα πολιτιστική κατεύθυνση της Καμπανίας. Όταν το 1458 πέθανε ο βασιλιάς Αλφόνσος, ο Λ. έφυγε για το Ουρμπίνο, όπου διακόσμησε στο ανάκτορο του δούκα την Αίθουσα της Ιόλης και κατασκεύασε στο τζάκι την περίφημη ζωφόρο. Το 1461 εγκαταστάθηκε στην Προβηγκία. Εκεί εκτελούσε κυρίως μετάλλια, εμπνεόμενος άλλοτε από την τέχνη του Πιζανέλο και άλλοτε από την κλασική παράδοση. Μετά την επιστροφή του στην Ιταλία (1466) δημιούργησε στη Νάπολη και αργότερα στη Σικελία τα καλύτερα και τα πιο ολοκληρωμένα έργα του, έχοντας αφομοιώσει σε βάθος τους αναγεννησιακούς τρόπους με τη γνώση των έργων του Πιέρο ντέλα Φραντσέσκα –τον οποίο ασφαλώς πλησίασε στα επανειλημμένα ταξίδια του στο Ουρμπίνο– και του Αντονέλο ντα Μεσίνα. Στην εποχή αυτή ανήκουν οι πολυάριθμες Παναγίες με το Βρέφος και οι προτομές πριγκίπων. Οι τελειότερες προτομές για τη μορφολογική αυστηρότητα, την εκφραστική λιτότητα και την πνευματική αφαίρεση είναι της Ελεονόρας της Αραγονίας (σε τρία αντίτυπα, από τα οποία το πιο γνωστό βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο του Παλέρμο), της Μπατίστα Σφόρτσα (Μπαρτζέλο, Φλωρεντία), της Βεατρίκης της Αραγονίας (συλλογή Ροκφέλερ, Νέα Υόρκη) και οι προτομές του Πιέτρο Σπετσιάλε (Μέγαρο Αμπαντέλο, Παλέρμο) και του Φραντσέσκο B’ ντελ Μπάλτσο (ναός Αγίου Δομίνικου, Άντρια) με επιρροές από τον Αντονέλο ντα Μεσίνα. Ο Λ. δημιούργησε, ασφαλώς με συνεργάτες, και μεγαλύτερα έργα, όπως τις ανάγλυφες διακοσμήσεις του παρεκκλησίου Μαστραντόνιο (ναός Αγίου Φραγκίσκου, Παλέρμο) και τη σαρκοφάγο της Τσετσίλια Απρίλε (Μέγαρο Αμπαντέλι, Παλέρμο) καθώς και διάφορα άλλα έργα στη Γαλλία, από τα οποία το γνωστότερο είναι ο έντονα εξπρεσιονιστικός Γολγοθάς. Η προτομή της Ελεονόρας της Αραγονίας είναι από τα αριστουργήματα του γλύπτη Φραντσέσκο Λαουράνα (Εθνικό Μουσείο, Παλέρμο).